๐ฅ เคเคฒू เคी เคेเคคी เคธे เคฎुเคจाเคซा เคเคฎाเคจे เคे เคोเคฒ्เคกเคจ เคिเคช्เคธ — เคฌीเค เคธे เคฒेเคเคฐ เคธिंเคाเค เคคเค เคชूเคฐा เคซंเคกा
Writer: Advance Farming Techniques ๐ฑ๐๐ — z
๐พ เคธंเค्เคทिเคช्เคค เคชเคฐिเคเคฏ
เคเคฒू (Potato) เคญाเคฐเคค เคฎें เคธเคฌเคธे เค เคงिเค เคเคชเค เคฆेเคจे เคตाเคฒी เคซเคธเคฒों เคฎें เคธे เคเค เคนै। เคธเคนी เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ, เคुเคฃเคตเคค्เคคाเคชूเคฐ्เคฃ เคฌीเค, เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เคธिंเคाเค เคเคฐ เคฎाเคฐ्เคेเคिंเค เคธे เคिเคธाเคจ เค เคชเคจी เคเคฎเคฆเคจी เคเค เคुเคจा เคฌเคข़ा เคธเคเคคे เคนैं। เคฏเคน เคाเคเคก เคเคฐเคฃ-เคฆเคฐ-เคเคฐเคฃ เคจिเคฐ्เคฆेเคถ, เคธ्เคชเคท्เค เคธ्เคชेเคธिเคซिเคेเคถเคจ्เคธ เคเคฐ เคต्เคฏเคตเคนाเคฐिเค เคเคฐ्เค/เคฒाเคญ เคे เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆेเคคा เคนै।
๐ฅ 1. เคฌीเค (Seed) — เคธ्เคชेเคธिเคซिเคेเคถเคจ เคเคฐ เคคैเคฏाเคฐी
- เคช्เคฐเคाเคฐ: เคธเคค्เคฏाเคชिเคค เค्เคฒोเคจ/เคตेเคฐाเคเคी เคैเคธे 'Kufri Jyoti', 'Kufri Bahar', 'Kufri Asha' (เค्เคทेเคค्เคฐ เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคตेเคฐाเคเคी เคुเคจें)।
- เคธाเคเค: เคฌीเค เคंเคฆ เคा เคตเคเคจ 25-40 เค्เคฐाเคฎ เคเคฆเคฐ्เคถ।
- เคฌीเค़ เคฆเคฐ: ~1000-1500 เคिเค्เคฐा/เคนेเค्เคेเคฏเคฐ (เค्เคฒเคธ्เคเคฐिंเค เคต spacing เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ)।
- เคฌीเค เคเคชเคाเคฐ: เคฌुเคตाเค เคธे 24-48 เคंเคे เคชเคนเคฒे 2% เคซॉเคฐ्เคฎेเคฒिเคจ เคฏा เคिเคธाเคจ-เคฎाเคจ्เคฏ เคฌीเค เคเคชเคाเคฐเค (เคฅाเคฏเคฐเคฎ/เคฎैเคจเคोเคेเคฌ) เคธे เคฐोเค เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ।
- เคाॅเคฒिเคซाเค: เคเค-เคंเคก เคธे เคฌเคें; เคธ्เคตเคธ्เคฅ, เคฐोเค-เคฎुเค्เคค เคเคฐ เค ंเคुเคฐिเคค เคंเคฆ เคा เคเคชเคฏोเค เคเคฐें।
๐งฑ 2. เคฎिเค्เคी เคเคฐ เคญूเคฎि เคคैเคฏाเคฐी (Soil & Land Prep)
เคเคฆเคฐ्เคถ เคฎिเค्เคी: เคฆोเคฎเค/เคฌเคฒुเค เคฆोเคฎเค (pH 5.5–6.5)।
- เคेเคค เคी เคुเคคाเค 2-3 เคฌाเคฐ (เคिเคฒเคฐ/เคช्เคฒाเค) — เคธเคฎเคคเคฒ เคฌेเคก เคคैเคฏाเคฐ เคเคฐें।
- 10-15 เคเคจ/เคนेเค्เคेเคฏเคฐ เคोเคฌเคฐ เคाเคฆ เคฏा เคเคฎ्เคชोเคธ्เค เคฌेเคธिเค เคฐूเคช เคธे เคฎिเคฒाเคँ ।
- เคॉเคชเคฐिเคเคฒ เคฌเคซเคฐ (Ridges/Beds) เคฌเคจाเคं เคคाเคि เคเคฒเคจिเคाเคธी เค ीเค เคฐเคนे।
๐️ 3. เคฌुเคเค เคा เคธเคฎเคฏ เคเคฐ เคชैเคเคฐ्เคจ
เค्เคทेเคค्เคฐ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ: เคเคค्เคคเคฐ เคญाเคฐเคค เคฎें เค เค्เคूเคฌเคฐ–เคจเคตंเคฌเคฐ; เคฆเค्เคทिเคฃ เคฎें เคธिเคคंเคฌเคฐ–เคซเคฐเคตเคฐी।
| Region | Recommended Sowing | Spacing (Ridge) |
|---|---|---|
| เค ंเคกा เค्เคทेเคค्เคฐ | Oct–Nov | 60 x 20 cm (row x plant) |
| เคเคฐ्เคฎ/เคค्เคฐिเคฌिंเคฆु เค्เคทेเคค्เคฐ | Sep–Feb | 75 x 25 cm |
๐งช 4. เคเคฐ्เคตเคฐเค เคเคฐ เคชोเคทเค เคคเคค्เคต (Fertilizer Schedule)
เคจोเค: เคธเคीเค เคฎाเคค्เคฐा เคฎिเค्เคी เคชเคฐीเค्เคทเคฃ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ; เคจीเคे เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคธिเคซाเคฐिเคถ เคนै (เคช्เคฐเคคि เคนेเค्เคेเคฏเคฐ)
| Nutrient | Quantity (kg/ha) | เคเคฌ เคฆें |
|---|---|---|
| N (Nitrogen) | 120–150 | 1/2 เคฌुเคเค เคชเคฐ, 1/2 เคฐोเคชเคฃ เคฌाเคฆ เคंเคाเค เคे เคธเคฎเคฏ |
| P (Phosphorus) | 60–80 | เคชूเคฐी เคฎाเคค्เคฐा เคฌुเคเค เคธे เคชเคนเคฒे |
| K (Potash) | 100–150 | เคฌुเคเค เคे เคธเคฎเคฏ 50% เคเคฐ เคนिเคฒाเคต เคธे เคชเคนเคฒे 50% |
| เคธाเคฎाเคจ्เคฏ | 10–12 เคเคจ/เคนा เคैเคตिเค เคाเคฆ | เคฌुเคตाเค เคธे เคชเคนเคฒे เคฎिเคฒाเคँ |
เคธुเคाเคต: เคฎाเคเค्เคฐोเคจ्เคฏूเค्เคฐिเคฏंเค เคी เคเคฎी เคนो เคคो เคธเคฒ्เคซेเค เคเคซ़ เค़िंเค เคฏा เคฌोเคฐॉเคจ เคे เคोเคे เคช्เคฐाเคฏोเค เคोเคก़ें।
๐ง 5. เคธिंเคाเค (Irrigation) — เคธ्เคชेเคธिเคซिเคेเคถเคจ
- เคชเคนเคฒी เคธिंเคाเค: เคฌुเคเค/เคฐोเคชเคฃ เคे 15–20 เคฆिเคจ เคฌाเคฆ।
- เคुเคฒ เคธिंเคाเค: เคตिเคाเคธाเคตเคธ्เคฅा เคฎें 5–7 เคธिंเคाเคเคฏाँ เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค।
- เคก्เคฐिเคช เคเคฐिเคेเคถเคจ (Recommended): เคเคฒ เคเคฐ เคเคฐ्เคตเคฐเค เคी เคฌเคเคค; tuber formation เคे เคฆौเคฐाเคจ เคจिเคฏเคฎिเคค เคจเคฎी।
- เคจเค़เคฐ เคฐเคें: เคซूเคฒ เคเคจे เคे เคฌाเคฆ เค เคค्เคฏเคงिเค เคชाเคจी เคธे เคเคฌเคฐ เคฎें เคฐोเค เคฒเค เคธเคเคคे เคนैं — เค เค्เคा เคก्เคฐेเคจेเค เคเคตเคถ्เคฏเค।
๐ 6. เคीเค เคต เคฐोเค เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ (Pest & Disease Management)
- เคฎुเค्เคฏ เคฐोเค: เคฒेเค เคฌ्เคฒाเคเค (Late Blight), เคฐूเค เคฐोเค, เคตเคฐ्เคिเคธिเคฒिเคฏเคฎ।
- เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ: เค्เคตांเคिเคจเคฒीเค เคिเคก़เคाเคต — เคॉเคชเคฐ เคเค्เคธीเค्เคฒोเคฐाเคเคก / เคฎैเคจเคोเคेเคฌ (เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เคे เค เคจुเคธाเคฐ)।
- เคीเค: เคเคเคตเคฐ्เคฎ, เคฒीเคซ เคต्เคนोเคฐเคฎ — เคฌाเคฏो-เคॉเคจ्เค्เคฐोเคฒ (เคฌीเคी), เคจीเคฎ เคे เค เคฐ्เค, เคเคฐ เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा เคชเคก़เคจे เคชเคฐ เค เคจुเคฎोเคฆिเคค เคीเคเคจाเคถเค।
- เคฐोเคेเคถเคจ: เคเค เคนी เคेเคค เคฎें 2–3 เคธाเคฒ เคเคฒू เคธे เคฌเคें — เคซเคธเคฒों เคा เคฐोเคेเคถเคจ เค เคชเคจाเคं।
๐งพ 7. เคเคाเค, เคญเคฃ्เคกाเคฐเคฃ เคเคฐ เคชोเคธ्เค-เคนाเคฐ्เคตेเคธ्เค
- เคเคाเค: เคเคฌ เคชเคค्เคคिเคฏाँ เคชीเคฒी-เคญूเคฐी เคนों เคเคฐ เคเคฌเคฐ्เคธ เคตเคฏเคธ्เค เคนों — เคเคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคฌुเคเค เคे 75–120 เคฆिเคจ เคฌाเคฆ।
- เคกाเคฏเคฐेเค्เค เคฎाเคฐ्เคेเค เคे เคฒिเค: เคนเคฒ्เคी เคธाเค-เคธเค्เคा เคเคฐ เค्เคฐेเคกिंเค เคธे เคญाเคต เคฌเคข़เคคे เคนैं।
- เคญเคฃ्เคกाเคฐเคฃ: เค ंเคกी, เคธूเคी, เค ंเคงेเคฐी เคเคเคน — 4–6°C เคชเคฐ เคฒंเคฌे เคธเคฎเคฏ เคคเค เคธ्เคोเคฐिंเค (เคเคฐूเคฐी เคจเคนीं เคนเคฐ เคिเคธाเคจ เคे เคฒिเค)।
๐ 8. เคฎाเคฐ्เคेเคिंเค เคเคฐ เคฎुเคจाเคซा (Marketing & Economics)
เคจीเคे เคเค เคธाเคงाเคฐเคฃ เค เคจुเคฎाเคจ เคช्เคฐเคคि เคเคเคก़ เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฏा เคนै (เค เคจुเคฎाเคจिเคค)
| Item | Value (₹) |
|---|---|
| เคเคชเค (100 quintal @ ₹10/kg) | ₹100,000 |
| เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคฒाเคเคค (เคฌीเค, เคเคฐ्เคตเคฐเค, เคฎเคเคฆूเคฐी, เคชाเคจी) | ₹40,000–₹60,000 |
| เคจเคเคฆ เคฒाเคญ (เคจिเคตेเคถ เคเคाเคเคฐ) | ₹40,000–₹60,000 (เค เคจुเคฎाเคจिเคค) |
เคฌेเคนเคคเคฐीเคจ เคฐเคฃเคจीเคคि: เคंเค्เคฐैเค्เค เคซाเคฐ्เคฎिंเค, เคธीเคงे เคฐेเคธ्เคคोเคฐ्เคจ/เคซूเคก เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคฏा เคเคจเคฒाเคเคจ เคฎाเคฐ्เคेเคเคช्เคฒेเคธ เคे เคธाเคฅ เคธเคฎเคौเคคे เคเคฐें เคคाเคि เคฌेเคนเคคเคฐ เคฐेเค เคฎिเคฒ เคธเคे।
๐ก 9. เคฎुเคจाเคซा เคฌเคข़ाเคจे เคे เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค เคธुเคाเคต
- เคก्เคฐिเคช+เคฎเคฒ्เคिंเค เคธे เคชाเคจी เคเคฐ เคाเคฆ เคฆोเคจों เคी เคฌเคเคค।
- เคนाเค-เคตैเคฒ्เคฏू เคตैเคฐाเคฏเคी เคा เคเคฏเคจ เคต เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เคฎाเคฐ्เคेเคिंเค।
- เค्เคฒเคธ्เคเคฐ/เคธเคฎूเคน เคฌเคจाเคเคฐ เคोเคी-เคोเคी เคिเคธाเคจों เคा เคธाเคा เคตिเคชเคฃเคจ (collective marketing)।
- เคชैเคिंเค เคต เคฌ्เคฐांเคกिंเค: เคธाเคซ-เคธुเคฅเคฐे, เค्เคฐेเคกेเคก เคเคฒू เคी เคीเคฎเคคें เคฌेเคนเคคเคฐ เคฎिเคฒเคคी เคนैं।
❓ 10. เค เค्เคธเคฐ เคชूเคे เคाเคจे เคตाเคฒे เคธเคตाเคฒ (FAQ)
Q: เคिเคคเคจी เคฌाเคฐ เคिเคถ्เคคी (hilling) เคเคฐें?
A: เคชौเคงों เคे 3–4 เคธเคช्เคคाเคน เคฌाเคฆ เคชเคนเคฒी เคนिเคฒिंเค, เคซिเคฐ 2–3 เคฌाเคฐ เคเคตเคถ्เคฏเคเคคाเคจुเคธाเคฐ।
Q: เคเคฐ्เคेเคจिเค เคेเคคी เคฎें เคเคค्เคชाเคฆเคเคคा เคเคฎ เคนोเคी?
A: เคชเคนเคฒी เคธाเคฒ เคฎें เคเคค्เคชाเคฆเคจ เคुเค เคเคฎ เคนो เคธเคเคคा เคนै เคชเคฐ เคฎिเค्เคी เคी เคฎเคเคฌूเคคी เคเคฐ เคฒाเคเคค เคฌเคเคค เคฆीเคฐ्เคเคाเคฒ เคฎें เคซाเคฏเคฆे เคฆे เคธเคเคคी เคนै।
๐ เค เคคिเคฐिเค्เคค เคธ्เคชेเคธिเคซिเคेเคถเคจ्เคธ — เคेเคเคฒिเคธ्เค (Printable)
- เคฌीเค เคเคฃ: 25–40 เค्เคฐाเคฎ
- เคฌीเค เคฆเคฐ: 1000–1500 เคिเค्เคฐा/เคนेเค्เคेเคฏเคฐ
- เคธ्เคชेเคธिंเค: 60x20 เคฏा 75x25 (เค्เคทेเคค्เคฐाเคจुเคธाเคฐ)
- เคฐाเคธ्เคคा: เคก्เคฐिเคช เคจเคฎी เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ, 5–7 เคธिंเคाเคเคฏाँ เคुเคฒ
- เคเคฐ्เคตเคฐเค: N:P:K = 120:60:120 (เค เคจुเคฎाเคจिเคค)
เคिเคช्เคชเคฃिเคฏाँ
เคเค เคिเคช्เคชเคฃी เคญेเคें