ЁЯМ│ Malabar Neem Farming: рдоुрдиाрдлा рд╣ी рдоुрдиाрдлा! рдХрдо рдкाрдиी рдоें рднी рд▓ाрдПं рд╣рд░िрдпाрд▓ी рдФрд░ рдХрдоाрдИ ЁЯТ╕
рдХिрд╕ाрдиों рдХे рд▓िрдП рдХрдо рдкाрдиी рдоें рдЬ्рдпाрджा рдоुрдиाрдлा рдХрдоाрдиा рдЕрдм рд╕ंрднрд╡ рд╣ै, рд╡ो рднी рдоाрд▓ाрдмाрд░ рдиीрдо рдХी рдЦेрддी рдХे рдЬрд░िрдП। рдпрд╣ рдкेрдб़ рди рд╕िрд░्рдл рддेрдЬी рд╕े рдмрдв़рддा рд╣ै рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕рдХी рд▓рдХрдб़ी рдХी рдоांрдЧ рднी рдмाрдЬाрд░ рдоें рдЬрдмрд░рджрд╕्рдд рд╣ै। ЁЯМ▒
ЁЯУМ рдоाрд▓ाрдмाрд░ рдиीрдо рдХ्рдпा рд╣ै?
рдоाрд▓ाрдмाрд░ рдиीрдо (Malabar Neem) рдХो рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд░ूрдк рд╕े Melia Dubia рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рддेрдЬ़ी рд╕े рдмрдв़рдиे рд╡ाрд▓ा рдмрд╣ुрдкрдпोрдЧी рд╡ृрдХ्рд╖ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рд▓рдХрдб़ी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдлрд░्рдиीрдЪрд░, рдк्рд▓ाрдИрд╡ुрдб рдФрд░ рдкेрдкрд░ рдЙрдж्рдпोрдЧ рдоें рдмрдб़े рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। ЁЯк╡
ЁЯМ╛ рдХ्рдпों рдХрд░ें рдоाрд▓ाрдмाрд░ рдиीрдо рдХी рдЦेрддी?
- ✅ рддेрдЬी рд╕े рдмрдв़рддा рдкेрдб़ – 6 рд╕े 7 рд╕ाрд▓ рдоें рдХрдЯाрдИ рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░
- ✅ рдХрдо рдкाрдиी рдХी рдЬрд░ूрд░рдд – рд╕िंрдЪाрдИ рдХा рдЦрд░्рдЪ рдХрдо
- ✅ рдЕрди्рдп рдлрд╕рд▓ों рдХो рдиुрдХрд╕ाрди рдирд╣ीं – рд╕рд╣рдлрд╕рд▓ी рдЦेрддी рд╕ंрднрд╡
- ✅ рд▓рдХрдб़ी рдХी рдКँрдЪी рдоांрдЧ – рдк्рд▓ाрдИрд╡ुрдб рдФрд░ рдХाрдЧрдЬ рдЙрдж्рдпोрдЧ рдоें рдЙрдкрдпोрдЧ
- ✅ рд░ोрдЧ рд╡ рдХीрдЯ рдк्рд░рддिрд░ोрдзрдХ – рдЬैрд╡िрдХ рдЦेрддी рд╕ंрднрд╡ ЁЯРЫЁЯРЮ
- ✅ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рд╣िрддैрд╖ी – рдХाрд░्рдмрди рдЕрд╡рд╢ोрд╖рдг рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ
ЁЯз▒ рднूрдоि рдЪрдпрди рдПрд╡ं рдоिрдЯ्рдЯी
- ЁЯСЙ рджोрдордЯ, рдмрд▓ुрдИ-рджोрдордЯ рдФрд░ рд╣рд▓्рдХी рдХाрд▓ी рдоिрдЯ्рдЯी рдЙрдкрдпुрдХ्рдд
- ЁЯСЙ pH: 6.0 – 7.5 рдХे рдмीрдЪ рдЖрджрд░्рд╢
- ЁЯСЙ рдкाрдиी рдХा рдиिрдХाрд╕ рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП
ЁЯМ▒ рд░ोрдкрдг рдХी рд╡िрдзि (Plantation Method)
- ЁЯУЕ рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╕рдордп: рдЬूрди-рдЬुрд▓ाрдИ рдоाрдирд╕ूрди рдХे рд╕рдордп
- ЁЯУП рджूрд░ी: 10×10 рдлीрдЯ (3×3 рдоीрдЯрд░) рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░
- ЁЯМ┐ рдк्рд░рддि рдПрдХрдб़ рдкौрдзे: рд▓рдЧрднрдЧ 435 рдкौрдзे
- ЁЯк┤ рдЧрдб्рдвे рдХी рдЧрд╣рд░ाрдИ: 2×2×2 рдлीрдЯ, рдЧोрдмрд░ рдЦाрдж рдФрд░ рдоिрдЯ्рдЯी рдоिрд▓ाрдХрд░ рднрд░ें
ЁЯТз рд╕िंрдЪाрдИ рдк्рд░рдмंрдзрди
- ЁЯЪ┐ рд╢ुрд░ुрдЖрддी 6 рдорд╣ीрдиे – рд╣рд░ 10-15 рджिрди рдоें рд╕िंрдЪाрдИ
- ЁЯМз рдмाрдж рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдЖрдзाрд░िрдд рд╕िंрдЪाрдИ рд╣ी рдкрд░्рдпाрдк्рдд
- ЁЯТз рдб्рд░िрдк рдЗрд░िрдЧेрд╢рди рдЕрдкрдиाрдПं рддो рдФрд░ рдмेрд╣рддрд░ рдкрд░िрдгाрдо
ЁЯМ┐ рдЙрд░्рд╡рд░рдХ рдФрд░ рдЬैрд╡िрдХ рдЦाрдж
- ЁЯзк рдк्рд░рддि рдкौрдзा: 1-2 рдХिрд▓ो рдЧोрдмрд░ рдЦाрдж, 50 рдЧ्рд░ाрдо NPK
- ЁЯНВ рдиीрдо рдЦрд▓ी, рд╡рд░्рдоी рдХрдо्рдкोрд╕्рдЯ рд╕े рдЬैрд╡िрдХ рдкोрд╖рдг
- ЁЯМ╛ рд╕ाрд▓ рдоें рджो рдмाрд░ рдЙрд░्рд╡рд░рдХ рджेрдиे рд╕े рд╡ृрдж्рдзि рддेрдЬी рд╕े рд╣ोрддी рд╣ै
ЁЯРЫ рд░ोрдЧ рдФрд░ рдХीрдЯ рдиिрдпंрдд्рд░рдг
- ⚠️ рдХीрдЯों рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै
- ЁЯМ▒ рдЬैрд╡िрдХ рдХीрдЯрдиाрд╢рдХ рдЬैрд╕े рдиीрдо рддेрд▓ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ें
- ✅ рдиिрдпрдоिрдд рдиिрдЧрд░ाрдиी рдХрд░ें
ЁЯТ░ рдХрдоाрдИ рдХा рдЧрдгिрдд – рд▓ाрдЦों рдХी рдХрдоाрдИ рд╕ंрднрд╡
- ЁЯМ│ рдПрдХ рдкेрдб़ рд╕े 200–250 рдХिрдЧ्рд░ा рд▓рдХрдб़ी
- ЁЯМ╛ рдПрдХ рдПрдХрдб़ рдоें 400+ рдкेрдб़ рд▓рдЧ рд╕рдХрддे рд╣ैं
- ЁЯТ╡ рдмाрдЬाрд░ рдоें рдк्рд░рддि рдЯрди рдХीрдордд ₹4,000 – ₹6,000
- ЁЯУИ 6-7 рд╕ाрд▓ рдоें ₹6 рд╕े ₹8 рд▓ाрдЦ рдк्рд░рддि рдПрдХрдб़ рддрдХ рдоुрдиाрдлा
ЁЯМ╗ рд╕рд╣-рдлрд╕рд▓ें (Intercropping)
рдоाрд▓ाрдмाрд░ рдиीрдо рдХी рдЦेрддी рдХे рдмीрдЪ рдоें рдЖрдк рдпे рдлрд╕рд▓ें рднी рд▓े рд╕рдХрддे рд╣ैं:
- ЁЯМ┐ рд╣рд▓्рджी, рдЕрджрд░рдХ, рдЧेंрджा рдлूрд▓
- ЁЯМ╛ рдоूंрдЧ, рдЙрдб़рдж, рдЕрд▓рд╕ी
- ЁЯк╗ рдФрд╖рдзीрдп рдкौрдзे рдЬैрд╕े рдЕрд╢्рд╡рдЧंрдзा, рд╕्рдЯीрд╡िрдпा
ЁЯУЭ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖:
рдоाрд▓ाрдмाрд░ рдиीрдо рдХी рдЦेрддी рдХिрд╕ाрдиों рдХे рд▓िрдП рдХрдо рд▓ाрдЧрдд, рдХрдо рдкाрдиी рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдоुрдиाрдлा рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рд╡िрдХрд▓्рдк рд╣ै। рдпрд╣ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдгीрдп рд╕ंрддुрд▓рди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╕्рдеाрдпी рдЖрдп рдХा рднी рд╕्рд░ोрдд рд╣ै। рдпрджि рдЖрдк рдПрдбрд╡ांрд╕ рдлाрд░्рдоिंрдЧ рдХी рдУрд░ рдХрджрдо рдмрдв़ाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рддो рдЖрдЬ рд╣ी рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХрд░ें। ЁЯМНЁЯТЪ
рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें